ΣΙΓΗ

Ο Φώτης είχε αφιερώσει την ζωή του στη μουσική. Όπως έμαθα, από μικρό παιδί γνώρισε το χορωδιακό τραγούδι και στη συνέχεια πέρασε στον ήχο της μαντολινάτας με δάσκαλό του τον Δ. Αποστολάτο. Έμαθα, επίσης, πως αγαπούσε πολύ τα παιδιά και τους δίδασκε μουσική. Γλυκός άνθρωπος και λίγο πειραχτήρι φορούσε πάντα ένα καλοσυνάτο χαμόγελο που σε κέρδιζε με την ζεστασιά του. Τον γνώρισα σε μια μαντολινάτα που ήταν πρώτος κιθαρίστας. Παίζαμε μαζί, συνοδεύοντας τα μαντολίνα και τους τραγουδιστές. Δίπλα του ο καλός του φίλος ο Διονύσης, πιο πίσω, ως νεότερος, εγώ. Προχθές, 24/6/2008 η θέση της πρώτης κιθάρας άδειασε... Μετά από τόσες μουσικές, λυρικές φωνές, κιθαριστικές συγχορδίες και παραστάσεις με φώτα... σιγή. Αυτό επικρατούσε. Ήταν 43.

WALK OF LIFE

Το 1985, όταν είχε ξαναέρθει, δεν είχα πάει στην εμφανισή του στο ΣΕΦ. Δεν είχα συγχωρήσει τον εαυτό μου γι`αυτό, αν και ήμουν 15 χρόνων. Εκείνη την εποχή, πάνω κάτω, σε κουβέντα με τον φιλαράκο μου τον Graham,όταν του μίλησα για το αγαπημένο μου group,τους dire straits, μου απάντησε "μα οι στίχοι τους είναι χάλια". ΚΑΙ ΤΙ ΜΕ ΕΝΟΙΑΖΑΝ ΕΜΕΝΑ ΟΙ ΣΤΙΧΟΙ ΤΟΥΣ.Με τον πρώτο του έρωτα, κανείς, μιλά για τον Αdorno τον Πλάτωνα ή τον Derida; Με μάγευε,ο ήχος της κιθάρας του στα solo, η εναλλαγή τοπίων μέσα στο ίδιο κομμάτι- tunnel of love/telegraph road- αλλά και κάτι μικρά momenti musicalis όπως για παράδειγμα στο private investigations. Είκοσι τρία χρόνια αργότερα, στη σκήνη του Λυκαβηττού, ο μεσήλικας κιθαρίστας παρουσίασε την τελευταία του δουλειά kill to get crimson. To φλερτ του Knopfler με τα western πατήματα είναι παλιό, τόσο με τους dire straits, όσο και στις προσωπικές του δουλειές και συνεργασίες μέσα στη δεκαετία του 90. Αν προσθέσουμε σ’ αυτό τα κέλτικα στοιχεία με το Ιrish breeze, σε συνδιασμό με την δεξιοτεχνική δεινότητα του Knopfler καταλήγουμε στον ήχο της βραδυάς. Τι και αν τα tempi ήταν αισθητά πιο αργά στα παλιότερα κομμάτια του, ο ήχος της κιθάρας του σκέπασε το ανοιχτό θέατρο του Λυκαβηττού και μας οδήγησε “so far away”.

KYΡ ΔΙΕΥΘΥΝΤΑ ΤΩΝ ΔΙΣΚΩΝ

Aγαπητέ,γράφω για να σου εκφράσω την αληθινή μου συμπάθεια και την ειλικρινή κατανόηση των δύσκολων στιγμών που ζεις. Τώρα,η εταιρεία, που επί χρόνια ολόκληρα διοικούσες, εξαγοράζεται από βρετανικό κολοσσό. Τώρα,οι καλλιτέχνες, ένας- ένας,σου γυρνάν την πλάτη και η πόρτα του γραφείου σου δεν χτυπά πια. Στέκομαι δίπλα σου.Γνωρίζω καλά πως έχουν περάσει ανεπιστρεπτί οι καιροί που η ατζέντα σου ήταν κλεισμένη, τα τηλέφωνα δεν σταματούσαν να χτυπούν και τραγουδιστές με τραγουδοποιούς έκαναν ουρές στη γραμματέα σου για ένα ραντεβού ή μια ακρόαση. Όχι, δεν εξέλειψαν οι τραγουδιστές, το κάθε άλλο, ξέρεις εσύ.. Σου χτυπώ φιλικά την πλάτη τη στιγμή που τα δεδομένα αλλάζουν, οι πωλήσεις των δίσκων βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση. Συντάσσομαι μαζί σου και παρακολουθώ τον φρενήρη ρυθμό με τον οποίο κινείται η διαδικασία ανταλλαγής της μουσικής στο ίντερνετ, πως αναδιαμορφώνεται ο τρόπος ακρόασης,από τις καθιερωμένες μηχανές αναπαραγωγής, συλλογικής ακρόασης, σε κάποιας μορφής ψηφιακά ιδιωτικά auditoriums. Δυστυχώς οι εξελίξεις σε ξεπέρασαν.Δεν ξέρω αν με θυμάσαι, αλλά ήμουν κι εγώ ένας από αυτούς που έκαναν ουρές έξω απ' το γραφείο σου ζητώντας ακρόαση. Τώρα έχω τον "προσωπικό μου χώρο", διακινώ την μουσική μου με τον τρόπο που επιλέγω, κλείνω τις δουλειές μου και διηγούμαι σε έφηβους μουσικούς τις συνθήκες που επικρατούσαν, επί των ημερών σου, λαμβάνοντας αμήχανα, απαντήσεις του τύπου: manager,cool!!!

ΕΧΕΙ ΤΥΧΕΙ...

Έχει τύχει να τραγουδίσω σε άδειες αίθουσες συναυλιών. Έχει συμβεί να μην τραγουδίσω για τον ίδιο ακριβώς λόγο. Έχει τύχει να φτιάχνουμε ήχο για δύο ώρες, να μην εμφανίζεται κανείς στο μαγαζί και να παίζουμε για τον μαγαζάτορα. Έχει τύχει να τραγουδίσω στα καλύτερα θέατρα, ανοικτά και κλειστά, στο δρόμο, σε περατζάδες κανταδόρικες, σε πισίνες ξενοδοχείων με τουρίστες που έκαναν φιγούρες καταδυτικές, σε πλατείες -πεινασμένος- ξορκίζοντας την τσίκνα απ’ τα σουβλάκια που προωθούσε ο άνεμος από τις παραπλήσιες υπαίθριες ψησταριές. Έτυχαν συναυλίες αδιάφορες και κάποιες -ελάχιστες- που δάκρυσα πάνω στη σκηνή. Έτυχε να συναντήσω κι εκείνη τη γυναίκα μια Kυριακή πρωί στο Θησείο. Άγνωστή μου, με ρώτησε αν ακούω κλασσική μουσική. Μου χάρισε ένα c.d. με τους παλιάτσους του Leoncavalo. Αποχωριζόταν κάποιους δίσκους. Της κόρης που είχε χάσει πριν από χρόνια. Η κόρη ήταν μουσικός. Για εκείνη έμαθε να παίζει πιάνο στα εξηνταπέντε της χρόνια, για να την αισθάνεται όπως είπε, πάντα κοντά της. Μου μίλησε για εκείνη και για την μουσική. Καθώς απομακρυνόταν δακρυσμένη, ψέλλισε μόνο πως «εκείνη πρέπει να είναι κάπου στις Ινδίες».

ΠΟΥ ΠΑΕΙ Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΟΤΑΝ ΔΕΝ ΑΚΟΥΓΕΤΑΙ;

Με το τέλος της ακροάσεως ο δίσκος που βρισκόταν στο cd player επέστρεψε στη θήκη του και αμφότερα στο ράφι των ψηφιακών δίσκων στον τομέα της φολκ μουσικής. Εγώ ακούμπησα στην πλάτη του καναπέ και σε πέντε λεπτά επρόκειτο να βγώ μέχρι το περίπτερο για εφημερίδα. Τί επρόκειτο όμως να κάνει η μουσική που άκουγα δευτερόλεπτα πριν; Όχι το cd ή η θήκη που περιελάμβαναν τη μουσική, αλλά το ίδιο το “δημιούργημα” που άκουγα. Το δημιούργημα, αντανάκλαση του οποίου εμπεριέχεται στους δίσκους και μουσικές αποσπασματικές φράσεις του μπορώ να σιγομουρμουρώ όλη την υπόλοιπη μέρα, με τον ίδιο ακριβώς μηχανισμό που ανακαλώ στη μνήμη μου πρόσωπα που έχω πολύ καιρό να δω, πού βρίσκεται; Η απάντηση για δημιουργήματα άλλων τεχνών, είναι πολύ πιο σύντομη και άμεση. Για παράδειγμα, στη ζωγραφική ή τη γλυπτική πιθανές απαντήσεις θα μπορούσαν να είναι: στο Πράδο, στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, στο Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη, απλά και ξεκάθαρα. Τί γίνεται όμως με τη μουσική, τη λογοτεχνία ή το θέατρο; Τις τέχνες όπου το δημιούργημα έρχεται να ζωντανέψει στο μυαλό μας με εγκεφαλικές διεργασίες σε οριζόντια κίνηση με άξονα το χρόνο και πεδίο προβολής τον νου; Εδώ τα πράγματα δυσκολεύουν. Ασφαλώς η απάντηση δεν μπορεί να βασιστεί σε δεδομένα απτά, ρεαλιστικά, στη σφαίρα που διέπεται από νόμους φυσικούς. Είναι απαραίτητο να επικαλεστούμε τη Μούσα της ποίησης, την αντισυμβατικότητα της φαντασίας και την παιδική ονειροποιία για να αφουγκραστούμε τους κατευθυντήριους ανεμοδείκτες που με ακρίβεια θα μας υποδείξουν............... «τη φανταστική λέσχη των μετέωρων δημιουργημάτων του ανθρώπινου πνεύματος».

ΜΟΥΣΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

Αδηφάγο τέρας ή σύγχρονος παγκόσμιος μέντορας; Μία διαστημική μαύρη τρύπα ή ο κυριώτερος άξονας μετάδοσης της μουσικής; Πιθανότατα η αλήθεια να πατάει και στις δύο πλευρές. Πρώτα από όλα θα πρέπει να κάνουμε λόγο γιά τα πραγματικά όρια που σε κάθε περίπτωση διαμορφώνοται από τις εταιρείες μουσικής παραγωγής και κυρίως αφορούν το ίδιο συμφέρον. Ο έλεγχος που ασκείται πάνω στους καλλιτέχνες κάθε βαθμίδας απορρέει απο το γεγονός πως τα έξοδα της όποιας δισκογραφικής παραγωγής, studio, μουσικοί, ηχολήπτες κ.α. καλύπτονται από τις ίδιες τις εταιρείες που φυσικό είναι να επιζητούν το χαμηλότερο δυνατό κόστος παραγωγής με τη μέγιστη ανταπόδοση. Επομένως, κάθε δραστηριότητα σε οποιοδήποτε στάδιο, περνά από μικροσκόπιο περιορίζοντας έτσι κάθε ¨σπατάλη¨. Παράλληλα, ενώ παρατηρούμε όλοι πως οι δισκογραφικές εταιρείες, συγχωνεύονται για να ανταπεξέλθουν στον ανταγωνισμό, δεν διστάζουν να επενδύσουν τεράστια ποσά σε καλλιτέχνες ή συγκροτήματα από τα οποία προσδοκούν πως θα κάνουν απόσβεση. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Οι εταιρείες παραγωγής δίσκων ως μέλη μιας ευρύτερης πολιτιστικής βιομηχανίας, κατα μία έννοια προκαθορίζουν τον πολιτιστικό χώρο. Οδηγούν το ενδιαφέρον του κοινού, σε ομογενονοποιητικά υποπροϊόντα ευτελούς καλλιτεχνικής αξίας και μικρής διάρκειας πλήν όμως με τεράστιες πωλήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Πως όμως επιτυγχάνεται αυτό; Όλοι γνωρίζουμε πως τα σκάρτα προϊόντα απορρίπτονται από τον ίδιο τον καταναλωτή και αυτό είναι νόμος της αγοράς. Γιατί παρ` όλα αυτά κάτι τέτοιο δεν ισχύει στην τέχνη και κατ` επέκταση στη μουσική πραγματικότητα; Μία χαλασμένη ηλεκτρική συσκευή ή κάποιο σαπισμένο λαχανικό θα οδηγούσε τον κάθ` ένα μας στο γραφείο παραπόνων και στην άμεση αντικατάστασή του. Κάτι τέτοιο δεν είναι απαραίτητο ότι θα συμβεί και για ένα καλλιτεχνικώς σάπιο έργο. Οι αισθητικές αντιλήψεις στα πλαίσια μιας κοινωνίας είναι αποτέλεσμα πολλών ετερογενών παραγώντων όπως η εκπαίδευση, το περιβάλλον, η οικονομική κατάσταση, ο ρόλος των καλλιτεχνών και γενικότερα των ανθρώπων του πνεύματος, ο πολιτικός λόγος και πρακτική. Όταν οι παραπάνω παράγοντες βρεθούν στο ίδιο πολυφασματικό χωνευτήρι με τις ανάγκες πολυεθνικών, κρατικών, ιδιωτικών και άλλων συμφερώντων τότε και τα αισθητικά κριτήρια περί του ωραίου και της σχέσης του με την τέχνη, ατονούν γιατί δεν συνάδουν με την μαζική κατανάλωση ή στην καλύτερη των περιπτώσεων αναπροσαρμόζονται. Δεν υπάρχει στην τέχνη ορισμός των ελάχιστων αισθητικών κριτηρίων και ούτε είναι δυνατό να γίνει κάτι τέτοιο, καθώς οποιαδήποτε υπερβολή θα άγγιζε τα όρια της λογοκρισίας, θα μπορούσε όμως να γίνει κουβέντα γιά ένα συγκροτημένο σχέδιο μέσα από τις προτάσεις όλων των ενδιαφερόμενων θεσμών και φορέων, πολιτείας, δισκογραφικών εταιρειών, μουσικών ιδρυμάτων, μουσικών σωματείων, φορέων διαχείρησης πνευματικών δικαιωμάτων, ενώσεις καταναλωτών και όσων άλλων εμπλέκονται στο εμπόριο ή την διακίνηση της μουσικής. Μπορούμε ίσως να παρέμβουμε στην διαδικασία διακίνησης της μουσικής μέσω μιάς μεθοδευμένης παρέμβασης που θα βασίζεται στην επιλεκτικότητα των ενημερομένων και υποψιασμένων καταναλωτών.

«ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙ...»

Επιστρέφοντας σπίτι, μετά την πορεία της 13ης Φεβρουαρίου στο κέντρο της Αθήνας, με αφορμή το ασφαλιστικό, συλλαμβάνω τον εαυτό μου να διακατέχεται από αίσθημα απογοήτευσης... Ο λόγος δεν είναι ούτε φιλοσοφικός ούτε πολιτικός. Είναι απλά τεχνικός!!! Αφορμή στάθηκε το γεγονός πως κατά την διάρκεια της πορείας με ακολουθούσε ομάδα εργαζομένων της οποίας προπορευόταν γυναίκα, η οποία δεν κατείχε την «ΤΕΧΝΗ του ΣΥΝΘΗΜΑΤΕΊΝ», τέχνη παμπάλαια, που απαιτεί να κατέχει κανείς γνώσεις πάνω σε ένα ευρύ πεδίο γνωστικών αντικειμένων. Θα έλεγε μάλιστα κανείς ότι αυτά που ακούγαμε δεν ήταν συνθήματα αλλά τηλεφωνικές υπηρεσίες πληροφοριών ή ενημέρωση για το υπόλοιπο του χρόνου ομιλίας στο καρτοκινητό. Αυτός που αναλαμβάνει το άχθος του να εμπνέεται και να φωνάζει συνθήματα πρέπει να κατέχει βασικές γνώσεις: α) Ορθοφωνίας, για να μπορούν να καταλάβουν οι υπόλοιποι τι θα φωνάξουν. Είναι αυτονόητο πως ο έχων το γενικό πρόσταγμα δεν πρέπει να βασανίζεται από οποιασδήποτε μορφής δυσλεξία ούτως ώστε να αποφεύγονται συνθήματα του τύπου, Δε... δεν θα περαραάσει! Δεν γίνεται, πετάει έξω το μέτρο. β) Ρητορικής. Τα συνθήματα πρέπει να είναι εμπνευσμένα, εύστοχα και σύντομα για να μπορούν να τα θυμηθούν αυτοί που θα τα επαναλάβουν. γ) Μετρικής της ποίησης. Δεν θα μπορούσε να υπάρχει ελεύθερο μέτρο, αντιθέτως χρειαζόμαστε οργανωμένη συλλαβοθέτηση που σίγουρα θα επιδέχεται (αν δεν απαιτεί) ομοιοκαταληξία. δ) Μουσικής. Το μέτρο που θα ακολουθείται, είναι αναγκαίο να υπηρετεί τον λόγο- άλλωστε καθυποβάλλεται απ’ αυτόν- για να μην χαθεί η προσωδία κι εμφανιστούν φαινόμενα παρατονισμού. ε) Ηχοληψίας, για να μπορεί να διορθώσει ενδεχόμενη βλάβη στη ντουντούκα...