Παρασκευή 21 Δεκεμβρίου 2007

ON THE ROAD

Το σημείο που συναντιέται η λογοτεχνία με τις τέχνες, η πολιτική σκέψη και η φιλοσοφία με τις πραγματικές εκφράσεις της καθημερινότητας είναι το εικοσιτετράωρης λειτουργίας χωνευτήρι που ονομάζεται ΔΡΟΜΟΣ. Ο δρόμος, αποκαλείται από πολλούς πανεπιστήμιο, χρησιμοποιείται ως ανταλλακτήριο ιδεών και αξιών, ή απλά, μας διευκολίνει να πάμε στον προορισμό μας. Τι είναι όμως αυτό που οδηγεί έναν καλλιτέχνη και πιο συγκεκριμένα έναν μουσικό να... πάρει τους δρόμους και να εκφραστεί με αυτό τον τρόπο; Να εκτεθεί κατά μία έννοια δηλαδή, στα μάτια του κόσμου με έναν τρόπο εναλλακτικό, που δεν συνάδει -στην κυριολεξία – με παρελθοντολάγνες απόψεις; Με μια πρώτη ματιά, η επιβίωση, φαντάζει η πιο άμμεση και ακλόνητη απάντηση. Δεν μπορώ παρ` όλα αυτά να βεβαιώσω αν είναι και η μοναδική. Ο μουσικός που βγαίνει στο δρόμο κάνει μια ενσυνείδητη πράξη. Γίνεται μια επιλογή του τρόπου διαχείρησης της τέχνης που κατέχει, πράγμα το οποίο μπορεί να φιλτράρεται από βιοποριστικούς λόγους, αλλά και απο εντονότερη ανάγκη- από άλλους μουσικούς που δεν ακολουθούν αυτή την πρακτική- για επικοινωνία. Τον ενδιαφέρει ουσιαστικά, καθεαυτή, η διαδραστική τελετουργία, η αμφίδρομη σχέση ανάμεσα σ`εκείνον και τους περαστικούς. “ Ήξερα” γράφει ο Κέρουακ “ ότι σε κάποιο σημείο του δρόμου υπήρχαν κορίτσια, οράματα,τα πάντα. Σε κάποιο σημείο του δρόμου κάποιος θα μου πρόσφερε ένα σπάνιο μαργαριτάρι.”

ΝΤΟΚΥΜΑΝΤΕΡ

Οι εξέδρες του Ολυμπιακού σταδίου είναι γεμάτες κόσμο λίγο πριν την έναρξη ενός σημαντικού ποδοσφαιρικού αγώνα. Ενώ από τα μεγάφωνα του σταδίου «παιανίζει» ο ύμνος της γηπεδούχου ομάδας -ένα εμβατήριο με μπουζούκι- οι φίλαθλοι της φιλοξενούμενης ομάδας εν χορώ άδουν μία φανφάρα από την AIDA του Verdi. Tα σαββατοκύριακα, κυρίως, δημιουργούνται στα γήπεδα όλου του πλανήτη, αυτοσχέδιες γιγάντιες χορωδίες οι οποίες εκτός από “μαέστρους” διαθέτουν και “οργανική συνοδεία” ενώ έχουν και ευρύτατη γκάμα ρεπερτορίου. Με αυτούς τους τρόπους οι φίλαθλοι προσπαθούν να υποστηρίξουν την ομάδα τους ωθώντας τους παίκτες να δώσουν το εκατό τοίς εκατό των δυνατοτήτων τους. «Επιπλέον», όπως γράφει ο Αlex Bellos «το να στήνεις χορούς και τραγούδια στις κερκίδες καταργεί και το συναίσθημα του αποκλεισμού. Κάνει το φίλαθλο να μετέχει σε κάτι ευρύ, καθιστώντας ασαφέστερη τη γραμμή που χωρίζει το θέαμα και το θεατή – όπως ακριβώς και στο καρναβάλι , όπου συμμετέχεις αν απλώς και μόνο παρευρεθείς». Η μουσική θεματολογία αντλείται από κάθε είδους στυλ και εποχή, μπορούμε λοιπόν πολύ εύκολα να ακούσουμε διασκευασμένο το θρυλικό παραδοσιακό κουβανέζικο τραγούδι guantanamera που το έκανε παγκόσμια επιτυχία ο Pete Seeger, το ragtime “ The Sting” του Scott Joplin, το “Βαλς no 5 ” του D. Sostakovich, την μουσική του Ποπάϋ ή και τραγούδια του Δ. Σαββόπουλου και του Μ. Θεoδωράκη. Αντανακλαστικά, η μουσική δημιουργία έχει βρεί πρόσφορο έδαφος να εισχωρήσει στο χώρο της γενικότερης εμπορικής εκμετάλευσης αθλητικών γεγονότων όπως για παράδειγμα τις τελετές έναρξης των Ολυμπιακών αγώνων, αλλά και σε αθλητικά θεάματα με μεγαλύτερη συχνότητα όπως οι κυριακάτικες ποδοσφαιρικές αναμετρήσεις στα γήπεδα, με τους ύμνους των διαφόρων συλλόγων. Οι φίλαθλοι της Liverpool στο γήπεδο Anfield Road τραγουδούν το “you ll never walk alone”, στο Λονδίνο οι φίλοι της Arsenal έχουν οικιοποιηθεί το “We ‘re on the ball” των Ant and Dec’s, τραγούδι που βρέθηκε στο νούμερο 3 του βρετανικού καταλόγου επιτυχιών το 2002. Στην Μαδρίτη οι galacticos της Real φωνάζουν Hala Madrid, hala Madrid ανάμεσα στους στίχους του δικού τους ύμνου, ενώ στη Βαρκελώνη,στο γήπεδο Camp Nou, ο κόσμος παρακολουθεί την αγαπημένη του Barcelona υπό τις ιαχές των φιλάθλων, Tot el camp es un clam som la gent Blau Grana…Barca, Barca, Barca!!! Στην Βραζιλία πάλι, όπως μας διηγείται ο Αlex Bellos «το ποδόσφαιρο αποτελεί τμήμα της δημόσιας ζωής πολλών Βραζιλιάνων και όχι μόνο του Άρι Μπαρόζο ή του Ζόρζι Αμάντο. Η πρώτη σπουδαία σύνθεση για την μπάλα γράφτηκε από τον Πισίνγκα, έναν έξοχο μαύρο μουσικό...Είχε τίτλο «1x0» και ηχογραφήθηκε το 1919, λίγο μετά την νίκη της Βραζιλίας στο Κύπελλο Νότιας Αμερικής.» Είναι αυτονόητο βέβαια πως στα Βραζιλιάνικα γήπεδα, ποδοσφαιρικοί αγώνες χωρίς μουσική δεν γίνονται. Σε κάθε γήπεδο υπάρχει μία Σαράνγκα που με τα χάλκινα πνευστά της δίνει το παλμό στην εξέδρα. Στην Ελλάδα εκτός από την εισαγωγή ξένου ρεπερτορίου μπορούμε να παινευτούμε πως διαθέτουμε και εγχώρια παραγωγή με χαρακτηριστικά δείγματα τον ύμνο του Παναθηναικού με δημιουργούς τους Γ. Μουζάκη στη μουσική και Β.Οικονομίδη στο στίχο, του Ολυμπιακού σε στίχους Μ. Βασιλειάδη και μουσική του Γιάγκου Λαουτάρη αλλά και άλλους όπως για παράδειγμα τον προερχόμενο απο την ποντιακή παραδοσιακή μουσική, ύμνο του Ηρακλή!! Το καλύτερο όμως παράδειγμα και συμπτωματικά το πιο πρόσφατο δεν είναι άλλο από την παλλαϊκή απαίτηση να «σηκωθεί το ευρωπαϊκό κύπελο ποδοσφαίρου 2004» με τη μουσική συνοδεία του πολύ γνωστού τραγουδιού του Β. Τσιτσάνη, γραμμένο το 1953, τα «καβουράκια» . Το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, μα και γενικότερα οι αθλητικές επιτυχίες έχουν αποτελέσει πηγή έμπνευσης συνθετών και τραγουδοποιών και σε εξωγηπεδικό επίπεδο. Αρκετοί είναι οι συνθέτες και οι τραγουδοποιοί που καταπιάστηκαν θεματολογικά με το ποδόσφαιρο αντιμετωπίζοντάς το ως κοινωνιολογικό φαινόμενο. Ο Λ. Κηλαιδόνης χαρακτηριστικότερος όλων μας καταθέτει πως «Aρχίζει το ματς, αδειάσαν οι δρόμοι....» Ο Τ. Πανούσης στο δίσκο του «Κάγκελα παντού» το 1983 παρατηρεί οτι «όλο το έθνος προσκυνά σώβρακα και φανέλλες.» Ο Δ. Σαββόπουλος το 1983 στο τραγούδι του «Ας κρατήσουν οι χοροί», απευθήνει έναν σύντομο χαιρετισμό στην Εθνική Ελλάδος. Ο Ν. Πορτοκάλογλου το 1987 τραγουδά: «Είμαστε πια πρωταθλητές έρχονται άλλες εποχές..» αναφερόμενος φυσικά στην κατάκτηση του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος μπάσκετ απο την Ελληνική Εθνική ομάδα.

Δευτέρα 17 Δεκεμβρίου 2007

ΤΗΝ ΚΟΥΒΕΝΤΑ ΣΟΥ ΕΙΧΑ...

Ο Κωνσταντίνος Τζούμας στο LIFO 13.12.2007 απαντά στον Μ.Ηulot. "Tι προσβάλλει την αισθητική σας; Α, καλά τώρα. Σε αυτήν την χώρα έχεις πάρα πολλές πιθανότητες να γίνεις μισάνθρωπος. Η ελληναρία κυρίως.Παρκάρει όπου να 'ναι προκειμένου να κάνει την δουλειά της, δεν σέβεται τον διπλανό, πετάει πράγματα απ' τα μπαλκόνια, δηλαδή τέτοια πράγματα που εσύ τα θεωρείς αυτονόητα, αυτή η νεοπλουτίστικη νοοτροπία.Δεν μπορούν να περπατήσουν δύο άνθρωποι φίλοι σε ένα πεζοδρόμιο και να χαρούν τη βόλτα. Ο περιπτεράς έχει στήσει το μικρό του διαμέρισμα, η άλλη έχει βγάλει τα σκουπίδια, ο άλλος τραπέζια, ο άλλος δε νοιάζεται καθόλου τι κάνει το σκυλί του, το θεωρεί δεδομένο ότι πρέπει να είσαι φιλόζωος, μια σειρά από τέτοια πράγματα. Υπάρχει μια διάθεση -δεν ξέρω από πού έχει προκύψει αυτή- για παραβατικότητα. Έχουνε μία μανία όλοι να πάνε κόντρα σε ένα δρόμο που απαγορεύεται προς αυτή την κατεύθυνση, πάνε όμως, είτε με την μηχανή είτε με το αμάξι, έλα μωρέ δεν τρέχει τίποτα. Εν τω μεταξύ την ίδια στιγμή είναι μια χώρα με πάρα πολλά τροχαία. Με υπογεννητικότητα και τόσα πολλά τροχαία και με τέτοιο ρατσισμό απέναντι στους μετανάστες δεν νομίζω οτι σας παίρνει, κύριε... Δεν φτάνει που δεν σέβεστε τίποτα, έρχονται κι οι άνθρωποι εδώ να συμβάλλουν -εργατικά χέρια, οτιδήποτε- και πουλάτε και μούρη κι από πάνω; Δεν μπορώ να καταλάβω μερικές φορές. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη εξορία απ' το να μην καταλαβαίνεις την καθημερινότητα της πόλης που ζεις. Αναρωτιέσαι, τώρα αυτό τι σημαίνει; Τώρα αυτός γιατί συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο;Τι λέει τώρα ξαφνικά; Aυτό είναι μεγαλύτερη εξορία απ' το να ζεις σε μια ξένη χώρα όπου ξέρεις που αρχίζουν και τελειώνουν τα όρια. Είναι μια χώρα όπου όλοι έχουν δίκιο. Αυτό είναι καταπληκτικό".

Πέμπτη 13 Δεκεμβρίου 2007

ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ Σ' ΕΝΑ ΘΕΜΑ

Έχετε ακούσει τον Ζορμπά; Ναι, τον γνωστό, και πιο συγκεκριμένα το μουσικό θέμα του Μ. Θεοδωράκη που σκιαγραφεί και συμπυκνώνει την περηφάνεια και το χαρακτήρα του ομώνυμου ήρωα του Ν. Καζαντζάκη; Το χαρακτηριστικότατο αυτό μοτίβο, που ερμηνεύεται απο μπουζούκι και είναι οικείο στα αυτιά μας, έχει μια μοναδική και μαγική ιδιότητα. Αναφέρομαι ακριβώς στο γεγονός, ότι εκτελείται ζωντανά από μουσικούς σε όλο τον κόσμο "περίπου" όπως είναι. Μουσικοί του δρόμου, πλανόδιες απογευματινές ορχήστρες, αυτοσχέδιες κομπανίες τουριστικών εστιατορίων σε όλο τον κόσμο, αναπαράγουν το οργανικό αυτό κομμάτι κατά προσέγγιση και ακολουθούν, εν γένει, τις μουσικές διαδικασίες του. Πρωτίστως, η ρυθμική αγωγή χάνεται μέσα σε νεφελώδη acceleranti που δεν έχουν την μυσταγωγική γοητεία του πρωτοτύπου. Ακολούθως, οι μελωδικές γραμμές και οι αρμονικές διαδοχές κακοποιούνται βάναυσα, είτε από εκτελεστική ανεπάρκεια του lead μουσικού, είτε απλά από έλλειψη εξοικείωσης με την εγχώρια μουσική παράδοση. Αξίζουν όμως την προσοχή μας και οι ενορχηστρωτικές παραλλαγές που εμπλουτίζουν τον ηχητικό καμβά με ποικίλους και πολλές φορές ετερόκλητους συνδυασμούς οργάνων. Υπό αυτή την έννοια, μπορούμε να συναντήσουμε ορχήστρες στις οποίες το θέμα αναπαράγεται από βιολί και σαξόφωνο, ακκορντεόν, ή και φυσαρμόνικα!!! Άφησα για το τέλος την, μοναδικού κάλλους, εκτέλεση από keyboards που όπως θα γνωρίζετε είναι και η πιο διαδεδομένη-ειδικά αν έχει επιλεχθεί το virtual instrument, bouzouki. Την επόμενη φορά που θα έχετε την ευκαιρία να ακούσετε τον Ζορμπά με κάποιον από τους παραπάνω τρόπους, δώστε λίγη προσοχή, θα είναι διασκεδαστική εμπειρία. Υ.Γ. Όλα τα προαναφερθέντα ισχύουν και για το παραδοσιακό τραγούδι «Σ' αγαπώ γιατί εισ' ωραία».

Κυριακή 9 Δεκεμβρίου 2007

Τειρεσίας

θα μιλήσω για ένα πολυεπίπεδο ακουστικό "χώρο", ανοιχτών, μισάνοιχτων ή και σφραγισμένων παραθύρων σε πραγματικό χρόνο ελαχίστου προσδιορισμού έως άπειρου, μη στατικής ενορχηστρωτικής βάσης, όχι όμως χαώδους αντιλήψεως στα όρια ή και παραπέρα της ακουστικής περιοχής. Έναν πολυφασματικό χώρο ως εκ τούτου, εναλλασσόμενων ακουστικών και ψυχοακουστικών λειτουργιών μέσα και πέρα από τα όρια των αναγνωρίσιμων περιοχών της αντίληψης.Η φορτισμένη συναισθηματικά σιωπή θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα των παραπάνω, καθώς, δεν είναι ίδιο το ακουστικό κενό ενός δωματίου με την... " ενός λεπτού σιγή". Η ησυχία και η σιωπή, αν και έχουν κοινό γλωσσικό σημείο δεν προϋποθέτουν την ίδια προέλευση.Ενώ η πρώτη δεν έχει ώς αναγκαία συνθήκη την παρουσία ηχητικής πηγής, έμβιας ή μη, για την δεύτερη είναι θεμελιώδες. Θα μιλήσω για μία συναυλία όπου η ορχήστρα θα συνταχθεί με τους ήχους των διαφόρων κυμάτων που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα αλλά και με ήχους του διαστήματος. Μια συναυλία που θα δικαιώσει τον Ξενάκη,θα προσδώσει έννοια στην χαμένη ουσία και αισθητική παράταση ζωής στην μουσική τέχνη.